Yuru-chara – Thế giới linh vật kỳ diệu của Nhật Bản

Nếu bạn từng một lần dạo bước trên đường phố Nhật Bản, chắc hẳn không ít lần bắt gặp những chú linh vật lông xù với hình dáng kỳ lạ, biểu cảm ngô nghê nhưng đầy dễ thương. Chúng không chỉ là biểu tượng quảng bá cho địa phương hay doanh nghiệp mà còn là hiện thân sống động của văn hóa đại chúng Nhật Bản. Những linh vật ấy được gọi chung là Yuru-chara (ゆるキャラ) – hiện tượng văn hóa có một không hai trên thế giới.

 

Yuru-chara là gì?

Thuật ngữ Yuru-chara là cách viết rút gọn từ cụm “ゆるいマスコットキャラクター” (yurui masukotto kyarakutā), tạm dịch là “những linh vật thư giãn, dễ mến”. Từ “yurui” (緩い) mang hàm nghĩa mềm mại, lỏng lẻo, thoải mái, đôi khi còn hơi vụng về, chậm rãi – phản ánh chính xác tinh thần của các nhân vật này.

Ý tưởng và cách gọi này được khởi xướng bởi họa sĩ minh họa và nhà phê bình văn hóa đại chúng Jun Miura vào đầu những năm 2000, sau khi ông ấn tượng với linh vật Bunkakki của thành phố Hiroshima.

 

Ba đặc điểm tạo nên một Yuru-chara

Theo Jun Miura, một linh vật muốn được xem là “Yuru-chara” cần hội tụ đủ ba yếu tố:

1. Truyền tải tình yêu quê hương: Linh vật phải mang trong mình một thông điệp về vùng đất, lịch sử, đặc sản hoặc văn hóa địa phương.

2. Chuyển động vụng về, không ổn định: Những động tác ngờ nghệch, bước đi loạng choạng càng khiến chúng đáng yêu hơn.

3. Ngoại hình đơn giản, dễ thương: Thường là sự pha trộn giữa nét hoạt hình kawaii và một chút vụng về kimokawaii (vừa đáng yêu vừa kỳ quặc).

 

Từ địa phương đến quốc tế: Sự bùng nổ của Yuru-chara

Ban đầu, Yuru-chara chủ yếu là linh vật quảng bá cho các địa phương (gotouchi-kyara), nhưng theo thời gian, chúng dần trở thành một phong trào toàn quốc. Từ các tỉnh thành, hiệp hội du lịch, cho đến các công ty, trường học, thậm chí sở cảnh sát… ai cũng có thể tạo ra một Yuru-chara cho riêng mình.

• Năm 1998, Domo-kun – linh vật của NHK – giành chiến thắng trong cuộc thi thiết kế linh vật và nhanh chóng trở thành hiện tượng toàn cầu.

• Năm 2007, Hikonyan – chú mèo đội mũ kabuto của thành phố Hikone, tỉnh Shiga – trở thành bước ngoặt lớn. Sự nổi tiếng của Hikonyan không chỉ thúc đẩy du lịch địa phương mà còn mở ra “kỷ nguyên vàng” cho Yuru-chara.

• Từ năm 2010, cuộc thi “Yuru-chara Grand Prix” được tổ chức, nơi công chúng bình chọn cho linh vật mình yêu thích nhất. Những cái tên như Kumamon (tỉnh Kumamoto), Funassyi (thành phố Funabashi) đã trở nên nổi tiếng không kém các ngôi sao truyền hình.

 

Tại sao người Nhật lại yêu thích Yuru-chara đến vậy?

Trong một xã hội mà hình ảnh công quyền thường bị đánh giá là cứng nhắc, nghiêm trang, Yuru-chara mang đến một làn gió mới: gần gũi, dễ tiếp cận, thân thiện và gợi cảm giác “hơi vụng về nhưng chân thành”. Chính nét vụng về đó lại khiến người ta cảm thấy linh vật này “giống mình” – không hoàn hảo nhưng đáng mến.

Một phần khác, nhiều Yuru-chara được tạo hình từ những đối tượng gần gũi như trái cây địa phương, sinh vật trong truyền thuyết (yokai), hoặc đặc sản ẩm thực, tạo nên sợi dây kết nối tự nhiên giữa người dân và vùng đất của mình.

 

Con số ấn tượng về Yuru-chara

• Tính đến năm 2021, Nhật Bản có hơn 1.500 Yuru-chara được công nhận chính thức.

• Một số linh vật có hàng trăm nghìn lượt theo dõi trên mạng xã hội, sở hữu fan club, cửa hàng bán hàng hóa riêng và cả hợp đồng quảng cáo.

• Cuộc thi Yuru-chara Grand Prix từng thu hút hơn 4 triệu lượt bình chọn mỗi năm, trước khi chính thức dừng tổ chức vào năm 2020.

 

Sức hút không nằm ở sự hoàn hảo

Đằng sau vẻ ngoài ngốc nghếch, thậm chí là “vụng về” ấy lại là điểm then chốt khiến Yuru-chara được yêu thích: chúng không áp lực, không “ngầu”, không cần phải hoàn hảo. Trong một thế giới ngày càng nhiều áp lực và sự kỳ vọng cao, các linh vật này mang lại cảm giác nhẹ nhõm và thoải mái – một kiểu “healing character” (nhân vật chữa lành) đúng nghĩa.

 

Kết luận

Không chỉ là công cụ truyền thông hay sản phẩm thương mại, Yuru-chara còn là tấm gương phản chiếu tâm hồn người Nhật – nơi giá trị của sự giản dị, vụng về nhưng chân thành và yêu thương vẫn được tôn vinh.

Và có lẽ, không ở đâu trên thế giới mà văn hóa linh vật lại phong phú, sống động và được yêu thương đến vậy như tại Nhật Bản.

 

Cùng Tiệm Điều Ước ngắm nhìn các Yuru-chara nha!